TRI KỶ: XUÂN NẦY BIẾT " ĐÁO NƠI NEO"

11-02-2011

XUÂN NÀY BIẾT "ĐÁO NƠI NEO"?

Xuân này biết “đáo nơi neo”?
Bài và ảnh: Xuân Bình

Nứng với dâm thần?

Khi xưa, hết tết, ra Giêng, nứng xuân tình chả đâu hơn hội lễ ở những làng có biểu tượng, tục thờ dâm thần hay trò lễ tôn vinh văn hóa phồn thực như La Khê, Hoài Đức, Hà Nội; Đồng Kỵ, Bắc Ninh; Văn Trưng, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc; đền Bà Banh, Hải Dương; Tứ Xã, Lâm Thao, Phú Thọ.. . Quê ấy, từ khai hội đến rã đám, rộn ràng trống hội. Từ sáng mờ đất đến khi nhọ mặt, bên đu xuân, trai thì khom gối hạc, gái uốn lưng ong. Đêm mật, già trẻ hỉ hả vui trò nõ nường, gái đua nhau chèn, trai gắng sức nắn bóp, sờ soạng. Âm thanh động tình, kẻ rên, đứa hét, người hú nghe vui đếch tả được… Trong giá rét, khi đã ngấm men say, chỉ mới thoáng nghĩ hay chợt nhớ đến hội làng thì đã nao nức, dậm dật khắp ngõ ngách cơ thể. Tình ấy mới động lòng trời. Xuân ấy mới thực là xuân.

Hãy tạm quên đi những điêu khắc gỗ ẩn trên vì kèo, câu đầu, kẻ bẩy với những câu chuyện trai gái tắm hồ sen, chải tóc, làm duyên, tình tự ở Tây Đằng, Quang Húc, Tam Nông hay cảnh sờ tí con gái ở đình Đông Viên… Đẹp đến mấy thì cũng tạm để dành cho các nhà phê bình… ngắm nhìn và luận về văn hóa phồn thực Việt.

Bỏ qua chốn vắng lặng như đền Bà Banh ở Hà Nội, Hải Dương.

Khi xưa:

“Bơi Đăm, rước Giá, hội Thầy

Vui thì vui vậy không tày rã La”

Vậy mà bây giờ vào lúc rã đám hội làng La Khê, Hoài Đức chỉ còn thấy “đại cảnh” gái trai xô đẩy, chen lấn, sờ soạng, nắn bóp nhau….đã chuyển cảnh.

Và xuân này nếu có đến xem bắt chạch trong chum ở làng Văn Trưng, Vĩnh Tường thì cũng chẳng còn mấy “tình cảnh” trai làng một tay túm vú bạn gái, một tay khua khoắng bắt chạch…

Tiếc và oan nhất là pháo làng Đồng Kỵ, Bắc Ninh, thấm thoắt đã 16 niên không được một lần tan xác. Cũng như hội và lễ rước, pháo thì rõ to và cực dài. Nhưng chỉ còn đuồn đuỗn ra đó với vỏ giấy màu mè. Không bùng phát, chẳng thăng thần, khó thoát kiếp, Nõ Nường biết làm cách gì để chạm tới miền cực… khoái lạc, để trấn yểm dữ xấu, khát khao sinh sôi, ước vọng no đủ, cầu nguyện phúc lành?

Ký ức quê mùa, nhận thức thuần phác, tín ngưỡng xưa cũ đã và đang mốc mác hay tẹt dí dưới đống băng, đĩa, web sex, những câu chuyện tình rẻ tiền trên báo chí, truyền hình hay lối sống “hiện sinh” của một bộ phận không nhỏ của thanh thiếu niên…?

Mật ngữ Đụ Đị?

Hãy thử một lần về với Trò Trám ở đền cổ Tứ Xã, Lâm Thao. Làng Gáp đã đổi tên, thay dạng. Không còn những hình ảnh như thời nữ sỹ Hồ Xuân Hương về làm lẽ Tổng Cóc. Mờ nhòe dấu tích thủy tạ, ao sen nơi mà bà chúa thơ Nôm vịnh thơ giễu đời cùng Tổng Kình, Tú điếc, nho Trâm. Quê đang nguy cơ thành phố. Rừng trám hư thực, bí ẩn quanh đền cổ đã bị chặt bỏ. Những khoảng đất trống sau đền đã được xây dựng mới một ban thờ Mẫu quá trang nghiêm. Thần, Phật vô ưu nào muốn chiếm dụng khoảng đất hẹp mà con dân, người đời dung chứa những khát vọng trần tục. Lòng dân chẳng được tỏ bày. Trong ý niệm của một vài nhóm người có vai vế, thế lực cũng không còn chỗ dành cho gái trai hân hoan dự đại tiệc “tháo khoán” sau lễ mật. Trong lễ hội mới phục dựng, vì sao nhiều du khách vẫn hiếu kỳ đến độ nín thở chờ nghe lão làng hô lớn “linh tinh tình phộc”? Và đám báo chí thì chen vai, thích cánh, đánh chửi nhau để… cố ghi lại hình, chụp lại ảnh lúc Nõ và Nường… phộc… phộc…. phộc?!?!?!

Từ chỗ bị khinh bỉ, cấm đoán, ngăn cản, dục tình đã bị điều khiến theo một hướng cực đoan khác. Tín ngưỡng phồn thực vẫn bị đạo đức giả, giáo điều chỉ lối. Sinh sôi có còn là một Đức lớn của trời đất…?

Nhưng may mắn làm sao cái tinh quý của hội làng, thần thái văn hóa cổ truyền hay dấu tích tín ngưỡng phồn thực vẫn còn phảng phất, day dứt, quyến luyến đâu đó trong những dịp lễ hội đầu xuân mới được phục dựng. Ấy là những ẩn ngữ trong văn tế cùng các trường đoạn diễn xướng tứ dân chi nghiệp. Trước lễ mật, những nghệ sỹ ưu tú của làng sẽ có màn trình diễn về thợ cày cấy, kẻ đi câu, người bán mua Xuân, nhóm sỹ tử rao bán chữ nghĩa…

Chị nông dân thì véo von:

Người ta đi cấy lấy công

Tôi đây đi cấy lấy ông chủ nhà

Đi cấy thì gốc chổng lên

Ngọn thời cắm xuống mới nên mùa màng.

Lời ca của chàng thợ mộc có câu:

Người ta xẻ gỗ trên ngàn

Anh đây cưa lấy một nàng đương tơ

Với phường buôn bán hay kẻ sỹ thì câu chữ, lời ca có vẻ trau chuốt, ý tứ:

Còn xuân thì mua xuân đi

Nay lần mai lữa còn gì là xuân

Hay:

Học trò đi học sách kinh

Tay cầm quản bút “quệt” tình nghiên đây

Nhưng với mấy anh, chị hề hát pha trò thì câu chữ ngổn ngang sự tinh nghịch, đĩ bợm ra phết:

- Giờ đây anh mới hỏi nàng

Cái gì lủng lẳng một gang trong quần

- Chàng hỏi thì thiếp thưa rằng

Cái đeo lủng lẳng là giằng cối xay

- Ước gì em hóa thành trâu

Anh hóa thành chạc xỏ nhau cả ngày…

Ơ hay, sao lại: chày- cối, trâu- chạc, bút- nghiên…? Lạ thật, cớ gì mà cứ: mua, bán, cưa, quệt, xỏ, chổng lên… cắm xuống?

Trước lễ mật, trong một tiết điệu lạ lùng của đêm xuân, những ẩn ngữ cứ lặp đi, khi bổng lúc trầm, các động tác, vũ điệu cứ nhắc lại, tái hiện như một thức ma thuật? Vật dụng tầm thường đang hóa kiếp thành vật linh? Nõ nường đang được tôn vinh thành “thượng đẳng thần”, “bảo vật hộ dân”? Những cái “dung tục” đang được thiêng hóa? Chỉ có thể tìm câu trả lời trong niềm tin kỳ lạ của từng người dân Tứ Xã. Hàng trăm năm nay họ tin rằng khi diễn trò Đụ Đị vào thời khắc thiêng liêng của trời đất thì sẽ cảm tất thông, cầu tất ứng.

Nếu ai chửa tin thì mấy hôm nữa nhớ về Tứ Xã để kiểm chứng lời người xưa:

Bà ẵm cháu, mẹ bồng con

Không xem Trò Trám thì buồn cả năm.