To
Me
Nov 11, 2013
Việt Nam Cộng hòa
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Mục từ "Nam Việt Nam" dẫn đến bài này. Xin đọc về các nghĩa khác tại Miền Nam Việt Nam.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Việt Nam Cộng hòa (1955–1975) là một cựu chính thể được thành lập từ Quốc gia Việt Nam(1949–1955), về danh nghĩa tuyên bố chủ
quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, trên thực tế chỉ kiểm soát một phần lãnh thổ ở phía nam vĩ tuyến 17. Từ khi có Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời (năm 1960) và sau đó là Cộng hòa miền Nam Việt Nam (năm
1969), Việt Nam Cộng hòa là một trong hai chính thể cùng tồn tại ở miền
Nam Việt Nam, quản lý các vùng lãnh thổ không thuộc phạm vi quản lý của
Mặt trận Dân tộc Giải phóng và Cộng hòa miền Nam Việt Nam.
Mục lục
[ẩn]- 1 Lịch sử
- 2 Tổ chức chính quyền Việt Nam Cộng hòa thời Đệ nhị Cộng hòa
- 3 Các đơn vị hành chính cấp tỉnh
- 4 Các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh
- 5 Các quân khu
- 6 Quân lực
- 7 Ngoại giao
- 8 Kinh tế
- 9 Văn hóa và xã hội
- 10 Giáo dục
- 11 Hạ tầng cơ sở
- 12 Đánh giá
- 13 Xem thêm
- 14 Chú thích
- 15 Tham khảo
- 16 Xem thêm
- 17 Liên kết ngoài
Lịch sử
Quốc gia Việt Nam 1949-1954
Đệ nhất Cộng hòa 1955-1963
Sau Cuộc trưng cầu dân ý miền Nam Việt Nam, 1955, Ngô Đình Diệm truất phế quốc trưởng Bảo Đại để lên nắm quyền trở thành Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam.[1] Sau
đó, Quốc gia Việt Nam tổ chức bầu cử Quốc hội Lập hiến. Quốc hội này
ban hành Hiến pháp thành lập Việt Nam Cộng hòa trên cơ sở Quốc gia Việt
Nam, thủ đô là thành phố Sài Gòn và ngày ban hành Hiến pháp 26 tháng 10 trở thành ngày Quốc
khánh của Đệ nhất Cộng hòa. Việt Nam Cộng hòa theo thể chế chính trị đa đảng, kinh tế tư bản chủ nghĩa và được Mỹ giúp đỡ, bảo vệ để chống lại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vàMặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tại miền Nam.
Dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, chính quyền đi theo chủ nghĩa Cần lao Nhân vị.
Trong khoảng 5 năm, Việt Nam Cộng hòa đã có một số thành tựu: xã hội ổn
định, kinh tế phát triển, định cư gần 1 triệu dân di cư từ miền Bắc,
thành lậpViện Đại học Huế...
Tuy nhiên, chính quyền Ngô Đình Diệm bị xem là chính phủ độc tài
gia đình trị, dần dần có nhiều mâu thuẫn nội bộ. Từ năm 1955 và đặc biệt
là từ 1959, cùng với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ (do lo ngại ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản), chính quyền Ngô Đình Diệm thực hiện chính sách đàn áp cộng sản, tố cộng diệt cộng trên toàn bộ Nam Việt Nam, dựa theo Luật 10-59 (đạo
luật nhằm trừng trị các hành động phá hoại an ninh quốc gia, mạng sống
và tài sản của nhân dân, và quy định việc thiết lập các phiên tòa quân
sự đặc biệt).[2] Phong trào Đồng khởi năm 1960 (do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo) và cuộc đảo chính hụt năm 1960 là những đòn giáng mạnh vào chế độ. Sự kiện Phật Đản năm 1963, việc cấm treo cờ Phật giáo ở Huếđã gây ra phản ứng mạnh mẽ từ các Phật tử, dẫn đến các hoạt động đàn áp Phật giáo của chính quyền. Việc Thượng toạ Thích Quảng Đức tự thiêu giữa đường phố Sài Gòn cùng những phát biểu của bà Ngô Đình Nhu (tức dân biểu Trần Lệ Xuân) làm chế độ Ngô Đình Diệm bị báo chí phương Tây đả kích kịch liệt và mất hết mọi sự ủng hộ từ phương Tây.
Ngày 1 tháng 11 năm 1963, nền Đệ nhất Cộng hòa bị lật đổ bởi một nhóm quân nhân dưới sự chỉ huy của một số tướng lĩnh (trong đó có tướng Dương Văn Minh); về sau, ngày này được xem là ngày Quốc khánh của Đệ nhị Cộng hòa Việt Nam. Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu và Ngô Đình Cẩn đều bị giết. Theo như hồi ký của bộ trưởng Bộ quốc phòng Mỹ Robert McNamara, chính CIA đã
hậu thuẫn cho việc lật đổ này và McNamara xem đó là một sai lầm nghiêm
trọng mà Hoa Kỳ mắc phải. Tuy nhiên việc sát hại không phải là chủ
trương của Hoa Kỳ.
Kể từ đây, sự phụ thuộc của Việt Nam Cộng hòa vào viện trợ của Hoa Kỳ,
về tài chính cũng như về quân sự, nhất là theo quan điểm một số người,
sự can thiệp của tòa đại sứ Mỹ vào công việc nội bộ về chính trị và quân
sự của Việt Nam Cộng hòa ngày càng lên cao.
Thời kỳ quân quản 1963-1967
Tiếp sau đó là giai đoạn khủng hoảng lãnh đạo chính trị ở miền Nam bởi một loạt đảo chính liên tiếp cho đến khi tướng Nguyễn Văn Thiệu thiết lập nền Đệ nhị Cộng hòa Việt Nam. Trong thời gian 20 tháng miền Nam phải chứng kiến hơn 10 biến cố chính trị (chỉnh lý 1964 của tướng Nguyễn Khánh; thành lập Tam đầu chế; phong trào chống Hiến chương Vũng Tàu; chính phủ dân sự Trần Văn Hương lên rồi đổ; chính phủ dân sựPhan Huy Quát lên rồi đổ; đảo chánh hụt ngày 13 tháng 9, 1964 của tướng Dương Văn Đức và Lâm Văn Phát; đảo chánh hụt ngày 20 tháng 2, 1965 của đại tá Phạm Ngọc Thảo). Phe quân đội lần lượt truất
phế nhau cùng những chính phủ dân sự được dựng lên rồi phải rút lui. Cùng khi đó về mặt xã hội, các khối Phật giáo và Công giáo nhiều lần xuống đường biểu tình làm áp lực. Về mặt pháp lý bản Hiến pháp năm 1956 bị vô hiệu hóa. Thay vào đó là một loạt
hiến chương có tính cách tạm thời như:[3]
- Hiến chương 4 tháng 11 năm 1963
- Hiến chương 7 tháng 2 năm 1964
- Hiến chương 16 tháng 8 năm 1964 (thường gọi là Hiến chương Vũng Tàu)
- Hiến chương 20 tháng 10 năm 1964.
Về mặt quân sự, Việt Nam Cộng hòa, Hoa Kỳ cùng với các đồng minh
tiếp tục chiến đấu chống lại các hoạt động quân sự của lực lượng Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam do Liên Xô, Trung Quốc và khối xã hội chủ nghĩa hậu thuẫn trong Chiến tranh Việt Nam.
| Thứ tự sự kiện mở đầu | Hội đồng giám sát, cố vấn | Lãnh đạo quân đội | Thủ tướng chính phủ dân sự | thời gian |
|---|---|---|---|---|
| 1. Đảo chánh 1.11.1963 | Hội đồng Quân nhân Cách mạng | Dương Văn Minh | Nguyễn Ngọc Thơ | 11.1963-01.1964 |
| 2. Chỉnh lý 30.01.1964 | Hội đồng Quân nhân Cách mạng | Nguyễn Khánh | 01.1964-08.1964 | |
| 3. Cải tổ 28.06.1964 | Ủy ban lãnh đạo lâm thời (Tam đầu chế) | Nguyễn Khánh | Nguyễn Khánh | 08.1964-10.1964 |
| 4. Hiến chương 10.1964 | Thượng Hội đồng Quốc gia (dân sự) | Nguyễn Khánh | Trần Văn Hương | 10.1964-01.1965 |
| 5. Chính phủ Trần Văn Hương giải tán 27.01.1965 | Hội đồng Quân lực | Nguyễn Khánh | Phan Huy Quát | 02.1965-06.1965 |
| 6. Chính phủ Phan Huy Quát giải tán 14.06.1965 | Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia | Nguyễn Văn Thiệu | Nguyễn Cao Kỳ | 06.1965-09.1967 |
Đệ nhị Cộng hòa 1967-1975
Tháng 6 năm 1966 (?), Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia do tướng Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Cao Kỳ điều hành tuyên bố mở cuộc bầu cử Quốc hội lập hiến vào ngày 3 tháng 9. Theo đó 118 đại biểu đắc cử gồm nhiều thành phần và đến 1 tháng 4 năm 1967 thì ra tuyên cáo bản Hiến pháp Đệ nhị Cộng hòa Việt Nam. Hiến pháp này là cơ sở pháp lý của Việt Nam Cộng hòa cho đến 30 tháng 4 năm 1975[4].
Cuộc tổng tuyển cử tổng thống và Quốc hội diễn ra ngày 3 tháng 9
năm 1967 với 11 liên danh tranh cử trong đó có những ứng cử viên như
chính trị gia kỳ cựu như Phan Khắc Sửu và Trần Văn Hương.
Trong số hơn sáu triệu cử tri thì năm triệu người đi bầu, tức tỷ lệ
80%. Liên danh Nguyễn Văn Thiệu-Nguyễn Cao Kỳ đắc cử với 35% số phiếu.
Về nhì là luật sư Trương Đình Dzu với 17%.[5]
Tháng 6 năm 1969, trong vùng kiểm soát của Mặt trận Dân tộc Giải
phóng miền Nam Việt Nam đã diễn ra Đại hội đại biểu quốc dân và thành
lập ra Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam, do Huỳnh Tấn Phát làm chủ tịch và Hội đồng Cố vấn do Nguyễn Hữu Thọ làm chủ tịch.
Năm 1971 là cuộc Tổng Tuyển cử thứ nhì của nền Đệ nhị Cộng hòa. Kỳ
này Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai một cách dễ
dàng vì không có đối phương ra tranh cử. Sự việc này xảy ra nhiều người
cho là do điều luật mới thông qua ngày 3 Tháng Sáu năm 1971 nhằm hạn chế
khả năng ứng cử viên đối lập. Theo đó thì ứng cử viên phải có 40 chữ ký
ủng hộ của dân biểu hay nghị sĩ Quốc hội và 100 chữ ký của các thành viên trong hội đồng tỉnh.[6] Dương Văn Minh và Nguyễn Cao Kỳ vì lý do điều luật trên phải rút tên.
Vào năm 1973, sau Hiệp định Paris (được
thảo luận giữa bốn bên tham chiến là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hoa Kỳ,
Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa), quân đội Hoa Kỳ đã
rút khỏi Việt Nam. Việt Nam Cộng hòa cố gắng trì hoãn việc ký kết hiệp
định, nhưng phía Mỹ đã có quyết định dứt khoát về việc này và gây áp lực
cho chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Cuối cùng, Việt Nam Cộng hòa phải chấp
nhận ký kết hiệp định.
Bị mất viện trợ về tài lực và quân sự từ phía Hoa Kỳ, Việt Nam Cộng hòa không thể tự đứng vững được. Năm 1975, sau khi thất thủ Ban Mê Thuột (nay gọi là Buôn Ma Thuột), trước sự tấn công mãnh liệt của Quân Giải phóng, cộng thêm các sai lầm chiến lược, quân đội Việt Nam Cộng hòa đã nhanh chóng tan rã, mất quyền kiểm
soát lãnh thổ. Nhiều tướng lãnh cao cấp Việt Nam Cộng hòa đã tự ý rời bỏ hàng ngũ. Tổng thống Dương Văn Minh, người được đề cử chức vụ này vào ngày 29 tháng 4 năm 1975, đã ra lệnh đầu hàng vô điều kiện trước Quân Giải phóng và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam vào ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Chính quyền Việt Nam Cộng hòa bị giải thể và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam thay
thế chính quyền Việt Nam Cộng hòa quản lý miền Nam Việt Nam. Chính phủ
mới này nằm dưới sự chỉ đạo của Đảng Lao động Việt Nam cho đến khi nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam được thành lập, sáp nhập hai chính phủ. Việt Nam chính thức thống nhất vào ngày 2 tháng 7 năm 1976.
Tổ chức chính quyền Việt Nam Cộng hòa thời Đệ nhị Cộng hòa
Hiến pháp 1967 xác
lập cơ cấu tổ chức chính quyền Việt Nam Cộng hòa rất hoàn chỉnh, theo
mô hình của nhà nước Hoa Kỳ. Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa đã thể hiện khá
đầy đủ tinh thần của chủ nghĩa hợp hiến.
Lập pháp
Quyền lập pháp thuộc về Quốc hội với Hạ nghị viện (159 thành viên được gọi là dân biểu với nhiệm kỳ 4 năm) và Thượng nghị viện (60 thành viên được gọi là nghị sĩ,
nhiệm kỳ 6 năm). Thượng viện được bầu theo liên danh. Một liên danh có
thể có ứng cử viên từ nhiều vùng khác nhau nhưng chung một liên danh. Hạ
viện thì chọn theo số phiếu từng địa phương căn cứ trên dân số. Tính
đến năm 1974 thì mỗi dân biểu đại diện khoảng 50.000 cử tri.[7]
Trong 159 ghế Hạ viện thì có 6 ghế dành riêng cho người Việt gốc Miên, 6 ghế cho người Thượng, 2 ghế cho người thiểu số di cư từ thượng du miền Bắc, và 2 ghế cho người Chàm.[7]
Quốc hội có những quyền hạn sau:
- Biểu quyết các đạo luật
- Phê chuẩn các hiệp ước và hiệp định quốc tế
- Quyết định việc tuyên chiến và nghị hòa, quyết định tuyên bố tình trạng chiến tranh
- Kiểm soát chính phủ trong việc thi hành chính sách quốc gia
- Hợp thức hóa sự đắc cử của dân biểu hoặc nghị sĩ quốc hội
- Quyền khuyến cáo thay thế từng phần hay toàn thể Chính phủ với đa số 2/3 tổng số dân biểu và nghị sĩ. Nếu Tổng thống không có lý do đặc biệt để khước từ, sự khuyến cáo sẽ có hiệu lực. Trong trường hợp Tổng thống khước từ, Quốc hội có quyền chung quyết sự khuyến cáo với đa số 3/4 tổng số dân biểu và nghị sĩ.
Ở tỉnh, thị xã có Hội đồng tỉnh, thị xã, Đô thành Sài Gòn có Hội
đồng Đô thành, đều do dân bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 3 năm; thành viên
Hội đồng gọi là nghị viên. Các Hội đồng này có thẩm quyền quyết định
ngân sách và các vấn đề dân sinh của địa phương.
Hành pháp
Tổng thống
Tổng thống là người nắm quyền hành pháp, do dân bầu lên với nhiệm kỳ 4 năm và có những quyền hạn sau:
- Ban hành các đạo luật
- Hoạch định chính sách quốc gia
- Bổ nhiệm Thủ tướng và các thành viên của Chính phủ, cải tổ một phần hay toàn bộ Chính phủ (hoặc tự ý, hoặc sau khi có sự khuyến cáo của Quốc hội)
- Bổ nhiệm các đại sứ, các tỉnh trưởng, thị trưởng, đô trưởng
- Chủ tọa Hội đồng Tổng trưởng
- Tổng tư lệnh tối cao của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa
- Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia
- Ký kết và ban hành các hiệp ước và hiệp định quốc tế
- Tuyên bố tình trạng báo động, giới nghiêm bằng sắc luật.
Sau vụ tu chính hiến pháp Tháng
Giêng năm 1974 thì nhiệm kỳ tổng thống đổi từ 4 thành 5 năm. Ngoài ra
tổng thống và phó tổng thống được phép tái đắc cử 2 lần thay vì 1 lần.[7]
Phó Tổng thống
Phó Tổng thống có những nhiệm vụ sau:
- Chủ tịch Hội đồng Văn hóa Giáo dục
- Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Xã hội
- Chủ tịch Hội đồng các Sắc tộc.
Phó Tổng thống không được kiêm nhiệm một chức vụ nào trong Chính phủ.
Chính quyền Trung ương
Thủ tướng điều khiển Chính phủ và các cơ cấu hành chính quốc gia. Thủ tướng chịu trách nhiệm về sự thi hành chính sách quốc gia trước Tổng thống.
Thủ tướng do Tổng thống bổ nhiệm.
Chính quyền Trung ương được tổ chức thành 19 Bộ; đứng đầu mỗi bộ là tổng trưởng:
- Bộ Ngoại giao
- Bộ Quốc phòng
- Bộ Nội vụ
- Bộ Thông tin
- Bộ Chiêu hồi
- Bộ Tài chánh
- Bộ Kinh tế
- Bộ Tư pháp
- Bộ Phát triển Nông thôn
- Bộ Cải cách Điền địa và Pháp triển Nông–Ngư nghiệp
- Bộ Công chánh
- Bộ Giao thông và Bưu điện
- Bộ Giáo dục
- Bộ Y tế
- Bộ Xã hội
- Bộ Lao động
- Bộ Cựu chiến binh
- Bộ Phát triển Sắc tộc
- Bộ Đặc trách liên lạc Quốc hội
Ngoài ra còn có 3 Quốc vụ khanh:
- Quốc vụ khanh đặc trách văn hóa
- Quốc vụ khanh đặc trách tái thiết và phát triển
- Văn phòng Quốc vụ khanh
Đứng đầu các Bộ là các Tổng trưởng hoặc Bộ trưởng. Các Tổng trưởng và Bộ trưởng là các thành viên của Chính phủ, thành viên của Hội đồng Nội các (Hội đồng Tổng trưởng).
Các Tổng trưởng, Bộ trưởng do Thủ tướng đề cử lên Tổng thống, Tổng thống bổ nhiệm.
Thủ tướng và các thành viên Chính phủ có thể tham dự các phiên họp
của Quốc hội hoặc của các Uỷ ban để trình bày và giải quyết về các vấn
đề liên quan đến chính sách quốc gia và sự thi hành các chính sách quốc
gia do Tổng thống hoạch định.
Chính quyền địa phương
- Đô thành Sài Gòn, thị xã: đứng đầu là đô trưởng, thị trưởng
- Cấp tỉnh: đứng đầu là tỉnh trưởng. Vào thời Đệ nhị Cộng hòa thì tỉnh trưởng là quân nhân. Phó tỉnh trưởng mới là dân sự.
- Cấp quận (tương đương quận hay huyện ngày nay): đứng đầu là quận trưởng
- Cấp xã: đứng đầu là xã trưởng
Tư pháp
Luật pháp
Luật pháp Việt Nam Cộng hòa được xây dựng căn cứ theo Bộ Hoàng Việt Hộ luật (1936-39) do triều đình Huế ban hành ở Trung Kỳ cùng Bộ Dân luật (1883) áp dụng ở Nam Kỳ. Hình luật thì có Bộ Hoàng Việt Hình luật (1933),
Tố tụng tu chính của Trung Kỳ
(1935) và Hình luật Nam Kỳ Canh cải (1912). Di sản luật pháp từ thời
Pháp thuộc dần được thống nhất thành một bộ luật cho toàn quốc năm 1972
với tên Bộ Hình luật Việt Nam[8] ban hành ngày 20 Tháng Chạp năm 1972. Theo đó có năm hạng:
- Bộ luật Hình sự tố tụng; Bộ luật này đã được Tổng thống Việt Nam Cộng hòa ban hành qua Sắc luật số 027/TT-SLU[9]
- Bộ Dân luật; Sắc luật số 028/TT/SLU[10]
- Bộ Quân luật và các văn kiện thi hành của Bộ Quốc phòng
- Bộ luật Dân sự và Thương sự tố tụng; Sắc luật số 030/TT/SLU
- Bộ luật Thương mại 1972. Phần này gồm 5 quyển và 1051 điều quy định các điều khoản tổng quát về nhà buôn, nhiệm vụ của các nhà buôn và các cửa hàng thương mại; thương hội; hành vi thương mại; thương mại hàng hải; khánh tận, phá sản và thanh toán tư pháp.
Cơ quan Tư pháp Trung ương
Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa gồm 9 thẩm phán,
sau tăng thành 15 thẩm phán do Quốc hội tuyển chọn và Tổng thống bổ
nhiệm. Nhiệm kỳ của thẩm phán Tối cao Pháp viện là 6 năm. Tối cao Pháp
viện có những quyền hạn sau đây:
- Giải thích Hiến pháp, phán quyết về tính hợp hiến hay không hợp hiến của các Đạo luật, Sắc luật, Sắc lệnh, Nghị định, Quyết định hành chính
- Phán quyết về việc giải tán một chính đảng có chủ trương và hành động chống lại chính thể cộng hòa.
Những quyết định của Tối cao Pháp viện tuyên bố một đạo luật không
hợp hiến hoặc giải tán một chính đảng phải được 3/4 tổng số thẩm phán
tán thành.
Ở cấp Trung ương, ngoài Tối cao Pháp viện còn có Đặc biệt Pháp viện và Giám sát viện.
Đặc biệt Pháp viện gồm có Chủ tịch Tối cao Pháp viện và 10 dân
biểu, nghị sĩ, có thẩm quyền truất quyền Tổng thống, Phó Tổng thống, Thủ
tướng, Tổng trưởng, Bộ trưởng, thẩm phán Tối cao Pháp viện trong trường
hợp can tội phản quốc và các trọng tội khác.
Giám sát viện (tiếng Anh: Inspectorate General) gồm từ 9-18 giám sát viện, 1/3 do Quốc hội, 1/3 do Tổng thống và 1/3 do Tối cao Pháp viện chỉ định.
Giám sát viện có thẩm quyền:
- Thanh tra, kiểm soát và điều tra nhân viên các cơ quan công quyền và tư nhân can tội tham nhũng, đầu cơ, hối mại quyền thế
- Kiểm kê tài sản của nhân viên các cơ quan công quyền, kể cả Tổng thống, Phó Tổng thống, Thủ tướng, dân biểu, Nghị sĩ và Chủ tịch Tối cao Pháp viện
- Có quyền đề nghị các biện pháp chế tài và kỷ luật hoặc yêu cầu truy tố trước toà án có thẩm quyền những đương sự phạm lỗi
- Thẩm tra kế toán các cơ quan công quyền và hợp doanh.
Cơ quan Tư pháp địa phương
Ở địa phương, có các toà án thường (gồm các toà Thượng thẩm, toà
Đại hình, toà Sơ thẩm, tòa Hòa giải, toà Vi cảnh) và các toà án đặc biệt
(gồm các toà Hành chính, toà Lao động, toà án Điền địa, toà án Thiếu
nhi (thành lập năm 1958), toà án Cấp dưỡng, toà án Sắc tộc, toà án Quân
sự đặc biệt - trong đó có các toà án Quân sự tại mặt trận).
Cấp thấp nhất là Tòa Vi cảnh, ở nông thôn có khi do quận trưởng chủ
tọa. Cao hơn thì có hệ thống Tòa Sơ thẩm có một chánh thẩm và ba phụ
thẩm. Tòa Thượng thẩm thời Đệ nhất Cộng hòa có hai sở, một ở Sài Gòn, một ở Huế. Mỗi phiên tòa này có ba thẩm án ngồi xử án.[11]
Các đơn vị hành chính cấp tỉnh
Đầu năm 1956, thành lập thêm các tỉnh Tam Cần (9/2/1956), Mộc Hóa (17/2/1956), Phong Thạnh(17/2/1956), Cà Mau (9/3/1956).
Theo sắc lệnh 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của chính quyền Việt
Nam Cộng hòa thì Nam phần (tức Nam Bộ) gồm 22 tỉnh và Đô thành Sài Gòn.
Như vậy, toàn bộ lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa lúc này có 35 tỉnh: Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận,Bình Thuận, Kon Tum, Pleiku, Darlac, Đồng Nai Thượng, Phước Long (tên cũ: Bà Rá), Bình Long (tên cũ:Hớn Quản), Long Khánh (tên cũ: Xuân Lộc), Biên Hòa, Bình Tuy, Phước Tuy (tên cũ: Bà Rịa-Vũng Tàu),Bình Dương (tên cũ: Thủ Dầu Một), Tây Ninh, Gia Định, Long An (gộp Chợ Lớn và Tân An), Kiến Tường(tên cũ: Mộc Hóa), Kiến Phong (tên cũ: Phong Thạnh), Định Tường (gộp Mỹ Tho và Gò Công), Kiến Hòa(tên cũ: Bến Tre), Vĩnh Long, Vĩnh Bình (tên cũ: Trà Vinh), An Giang (gộp Long Xuyên và Châu Đốc),Phong Dinh (tên cũ: Cần Thơ), Kiên Giang (gộp Rạch Giá và Hà Tiên), Ba Xuyên (gộp Bạc Liêu và Sóc Trăng), An Xuyên (tên cũ: Cà Mau), Côn Sơn và Đô thành Sài Gòn.
Ngày 23/1/1959, lập 2 tỉnh Quảng Đức và Phước Thành.
Ngày 21/1/1961, lập tỉnh Chương Thiện.
Năm 1965, bỏ 2 tỉnh Côn Sơn (21/4/1965) và Phước Thành (6/7/1965).
Ngày 24/9/1966, lập tỉnh Sa Đéc.
Từ đó cho đến năm 1975, Việt Nam Cộng hòa có 44 tỉnh và Đô thành Sài Gòn:
Quảng Trị | Thừa Thiên | Quảng Nam | Quảng Tín | Quảng Ngãi | Kon Tum | Bình Định | Pleiku | Darlac | Phú Yên | Phú Bổn | Khánh Hòa | | Ninh Thuận | Tuyên Đức | Quảng Đức | Bình Thuận | Lâm Đồng | Phước Long | Bình Long | Bình Tuy | Long Khánh | Bình Dương | Tây Ninh | Phước Tuy | Biên Hòa | Hậu Nghĩa |Gia Định | Long An | Kiến Tường | Gò Công | Định Tường | Kiến Phong | Châu
Đốc | Kiến Hòa | Vĩnh Long | Sa Đéc | An Giang | Kiên
Giang | Vĩnh Bình |Phong Dinh | Ba Xuyên | Chương Thiện | Bạc Liêu | An Xuyên.
Đơn vị đông dân nhất là Đô thành Sài Gòn; ít dân nhất là tỉnh Quảng Đức.[12]
Đứng đầu tỉnh là tỉnh trưởng do tổng thống bổ nhiệm và báo cáo lên
thủ tướng và bộ trưởng Bộ Nội vụ. Trách nhiệm của tỉnh trưởng gồm soạn
ngân sách, điều hành lực lượng Nhân dân Tự vệ, giữ gìn an ninh trật tự
và kiểm soát việc hành chánh.[13]
Các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh
Bốn mươi bốn tỉnh của Việt Nam Cộng hòa được chia thành 241 quận[14] sau tăng lên 247 quận.[12] Quận trưởng do tỉnh trưởng đề cử và thủ tướng bổ nhiệm.
Dưới quận là xã và thôn. Toàn quốc có 2.589 xã.[15] Tính đến năm 1974 thì chính phủ kiểm soát 2.159 xã.[16] Ngoài Đô thành Sài Gòn ra còn có 10 thị xã tự trị trong đó có Huế, Đà Nẵng, Qui
Nhơn, Nha Trang, Cam Ranh, Đà Lạt, Vũng Tàu, Mỹ Tho, Cần Thơ và Rạch Giá.[17] Dưới xã là thôn ấp, tổng cộng có hơn 15.000 đơn vị.[18]
Cấp tổng bị loại bỏ dần kể từ năm 1962.
Việc cai trị ở cấp xã trước kia tự trị thì năm 1956 thời Đệ nhất Cộng hòa hội đồng xã phải do tỉnh trưởng bổ nhiệm.[19] Sang
thời Đệ nhị Cộng hòa thì việc điều hành ở cấp xã trả lại cho địa
phương. Hội đồng xã do cư dân 18 tuổi trở lên bầu ra. Những xã dưới
2.000 dân thì bầu ra hội đồng 6 người.
Xã trên 10.000 dân thì được bầu 12 người.[20]
Các quân khu
Về mặt quân sự, năm 1961 thành lập các vùng chiến thuật, đến tháng 7, 1970 đổi tên là Quân khu. Lúc đầu có 3 vùng chiến thuật được đánh số 1, 2, 3, đến năm 1964 lập
thêm vùng chiến thuật 4. Mỗi vùng chiến thuật do 1 quân đoàn phụ trách.
Dưới vùng chiến thuật là các khu chiến thuật do 1 sư đoàn phụ trách. Bộ
tư lệnh quân đoàn đồng thời là Bộ tư lệnh vùng chiến thuật (trừ quân
đoàn 2), còn Bộ tư lệnh sư đoàn đồng thời là Bộ tư lệnh khu chiến thuật.
Các vùng chiến thuật có địa giới như sau:
- Vùng 1 chiến thuật, Bộ chỉ huy ở Đà Nẵng, gồm 5 tỉnh:
- Khu 11 chiến thuật, gồm 2 tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên
- Khu 12 chiến thuật, gồm 2 tỉnh Quảng Tín, Quảng Ngãi
- Đặc khu Quảng Nam, gồm tỉnh Quảng Nam và thị xã Đà Nẵng
- Vùng 2 chiến thuật, Bộ tư lệnh vùng 2 chiến thuật ở Nha Trang, nhưng Bộ tư lệnh quân đoàn 2 ở Pleiku (từ giữa tháng 3 năm 1975 phải chuyển vể Nha Trang), gồm 12 tỉnh:
- Vùng 3 chiến thuật, Bộ chỉ huy ở Biên Hòa, gồm 10 tỉnh:
- Khu 31 chiến thuật, gồm 3 tỉnh Tây Ninh, Hậu Nghĩa, Long An
- Khu 32 chiến thuật, gồm 3 tỉnh Phước Long, Bình Long, Bình Dương
- Khu 33 chiến thuật, gồm 4 tỉnh Bình Tuy, Phước Tuy, Long Khánh, Biên Hòa và thị xã Vũng Tàu
- Vùng 4 chiến thuật, Bộ chỉ huy ở Cần Thơ, gồm 15 tỉnh:
- Khu chiến thuật Định Tường, gồm 4 tỉnh Kiến Tường, Định Tường, Gò Công, Kiến Hòa
- Khu 41 chiến thuật, gồm 6 tỉnh Kiến Phong, Châu Đốc, Vĩnh Long, Vĩnh Bình, An Giang, Kiên Giang; sau thêm Sa Đéc
- Khu 42 chiến thuật, gồm 5 tỉnh Phong Dinh, Chương Thiện, Ba Xuyên, Bạc Liêu, An Xuyên
Khi 4 vùng chiến thuật chuyển thành 4 Quân khu, thì bỏ cấp khu
chiến thuật. Quân khu 1 gồm ba tỉnh Quảng Nam, Quảng Tín, Quảng Ngãi và
thành phố Đà Nẵng. Quân khu 2 với diện tích 78.841 km vuông, chiếm gần
phân nửa lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa nhưng chỉ có gần 3 triệu dân sinh
sống trong 12 tỉnh. Quân khu 3 có thêm tỉnh Gia Định và Biệt khu Thủ đô
(do Quân khu Thủ đô đổi thành), tổng cộng 11 tỉnh. Quân khu 4 có 16
tỉnh.
Các thị xã về mặt quân sự là các tiểu khu, còn các quận là các chi khu.
Quân lực
Quân lực Việt Nam Cộng Hòa là lực lượng quân đội của chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Thành lập từ năm1955 với nòng cốt là lực lượng quân đội Quốc gia Việt Nam trong Liên hiệp Pháp, chủ yếu là Bảo an đoàn,Bảo chính đoàn. Ngày truyền thống (còn gọi là ngày Quân lực) là ngày 19 tháng 6.
Quân lực Việt Nam Cộng hòa được trang bị hùng hậu với sức cơ động cao và hoả lực mạnh, được sự hỗ trợ tích cực của Mỹ, và các đồng minh, để chống lại những người Cộng sản miền Nam,
vốn được sự hậu thuẫn của chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Quân lực
Việt Nam Cộng hòa còn bị gọi là "quân đội Sài Gòn" hay "quân ngụy" theo
cách gọi của chính
quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đương thời. Quân lực Việt Nam Cộng hòa cũng là lực lượng chính trong cuộc đảo chính 1963 lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm, và tham chính trong chính quyền cho đến ngày
Việt Nam Cộng hòa sụp đổ.
Quân lực Việt Nam Cộng Hòa là một quân đội hiện đại, tốn kém, đòi hỏi kinh phí hoạt động gần 3 tỷ đôla Mỹ mỗi năm. Nền kinh tế Việt Nam Cộng hòa không
thể cáng đáng được kinh phí này, nên Việt Nam Cộng hòa đã gần như phải
dựa hoàn toàn vào viện trợ kinh tế của Mỹ để có thể thực hiện phòng thủ
quốc gia. Khi Mỹ giảm viện trợ xuống còn 1,1 tỷ đô la vào năm 1974, nền
kinh tế lâm vào cuộc khủng hoảng với lạm phát ở mức 200%, Quân lực Việt
Nam Cộng Hòa không còn đủ kinh phí hoạt động, tình trạng thiếu đạn dược,
vũ khí, xăng dầu đã dẫn
đến hỏa lực yếu và giảm tính cơ động.[21]. Sau sự kiện 30 tháng 4, 1975, lực lượng quân đội này đã tan rã.
Ngoại giao
Tính đến năm 1975 thì Việt Nam Cộng hòa đã thiết lập ngoại giao với 87[22] quốc
gia trên thế giới và 6 quốc gia ở cấp bán chính thức. Lập trường ngoại
giao của Việt Nam Cộng hòa là không chấp nhận bang giao với chính phủ
nào muốn công nhận chính phủ của Mặt trận Giải
phóng miền Nam.[23]
Bắt đầu từ năm 1964 một số đồng minh của Việt Nam Cộng hòa ngoài viện trợ tài lực hoặc nhân lực còn trực tiếp tham chiến như Hoa Kỳ (1964), Nam Hàn (03.1965), Úc (06.1965), New Zealand (07.1965), Thái Lan(02.1966), và Philippines (10.1966). Nhóm này mang tên Quân lực Thế giới Tự do (tiếng Anh: The Free World Military Assistance Forces). Lực lượng quân sự của các đồng minh dần dần rút đi vào năm 1972-73 với Hòa đàm Paris đang diễn tiến và rồi kết thúc.[24]
Việt Nam Cộng hòa là thành viên trong một số tổ chức quốc tế như Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á (SEATO), Ủy ban Kinh tế của Liên hiệp quốc về Á châu và Viễn Đông ECAFE, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực FAO (1950); Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA (1957); Tổ chức Hàng không Dân sự Quốc tế ICAO (1954); Hiệp hội Phát triển Quốc tế IDA; Tổ chức Lao động Quốc tế ILO (1950); Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF (1956)[25]; Liên hiệp Viễn thông Quốc tế ITU (1951); Tổ chức Giáo dục, Khoa học, và Văn hóa Liên hiệp quốc UNESCO (1951); Quỹ Thiếu nhi Liên hiệp quốc UNICEF, Liên hiệp Bưu chính Quốc tế UPU (1951); Tổ chức Y tế Quốc tế WHO (1950); Tổ chức Khí tượng Thế giới WMO (1955),[26] Ngân hàng Thế giới (1956),[27] và Ngân hàng Phát triển châu Á (1966).
Năm 1957, Việt Nam Cộng hòa đứng đơn gia nhập Liên hiệp quốc do Hoa Kỳ đề cử. Đại Hội đồng (General Assembly) bỏ phiếu 40 thuận, 8 chống. Việc này chuyển lên Hội đồng Bảo an chung quyết. Liên Xô thì muốn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng gia nhập nhưng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bác bỏ việc này nên cuối cùng Liên Xô phủ quyết đơn của Việt Nam Cộng hòa.[28]
Kinh tế
Nền kinh tế Việt Nam Cộng hòa là một nền kinh tế thị trường, đang phát triển, và mở cửa. Mức độ tự do của nền kinh tế khá cao trong những năm 1963 đến 1973. Tuy nhiên, phát triển kinh tế vẫn được triển khai dựa trên các kế hoạch kinh tế 5 năm hoặc kế hoạch bốn năm. Nền kinh tế ổn định trong giai đoạn 1955-1960, sau đó do tác động của chiến tranh leo thang đã trở nên mất ổn định với những đặc trưng như tốc
độ tăng trưởng kinh tế không đều (có nhiều năm bị âm), tỷ lệ lạm phát cao, thâm hụt ngân sách nhà nước và thâm hụt thương mại. Chính quyền đã phải tiến hành cải cách ruộng đất tới hai lần.
Mỹ đóng vai trò to lớn đối với phát triển kinh tế của Việt Nam Cộng hòa thông qua viện trợ kinh tế cũng như hỗ trợ kỹ thuật. Giới thương nhân Hoa kiều cũng nắm giữ một tỷ lệ đáng kể các ngành trong nền kinh tế.
Nhìn chung, kinh tế Việt
Nam Cộng hòa có quy mô nhỏ và bị hạn chế vì tình hình bất ổn, sự tàn
phá của chiến tranh và lệ thuộc vào viện trợ ngoại quốc nhưng cũng đạt
được một số thành tích về nông nghiệp, khai thác dầu hỏa, nâng cao đời sống vật chất của người dân. GDP bình quân đầu người năm cao nhất (1971) của người dân Miền Nam là 200 USD (tuy nhiên năm 1974 đã sụt xuống còn 54 USD do Mỹ cắt giảm viện trợ và tiền VNCH mất giá khoảng 400% trong 2 năm).[29] Theo
tiến sĩ
Nguyễn Tiến Hưng, nền kinh tế có nhiều triển vọng "nếu hội đủ điều kiện
cần thiết để tiến tới chỗ thoát khỏi tình trạng lạc hậu".[30]
Văn hóa và xã hội
Vào thời Đệ nhị Cộng hòa những ngày nghỉ chính thức cho các công sở gồm có:
- Tết Tây 1 Tháng Giêng
- Lễ Lao động 1 Tháng Năm
- Ngày Quân lực 19 Tháng Sáu
- Quốc khánh 1 Tháng 11
- Giáng sinh 25 Tháng 12
Ngoài ra còn có những ngày lễ cổ truyền tính theo âm lịch như ngày Thích Ca thành đạo (8 Tháng Chạp), Tết Ta (1-7 Tháng Giêng, nghỉ chỉ ba ngày mồng 1 đến mồng 3), Giỗ Hai bà Trưng (cũng là ngày Phụ nữ Việt Nam) (6 tháng
2), Giỗ Tổ Hùng Vương (10 Tháng Ba), Phật đản (rằm Tháng Tư) (công nhận năm 1958)[31], Vu-lan (rằm Tháng Bảy), và tết Trung thu (rằm Tháng Tám).[32]
Một thành tựu văn hóa tại Miền Nam là ngành tân nhạc với khoảng 10.000 bản nhạc ra đời trong khoảng thời gian 1945-75. Đại đa số những bản nhạc này sau năm 1975 đều bị chính quyền mới cấm lưu hành[33] thường gọi là nhạc vàng.
Chính phủ còn hoàn tất việc xây dựng Thư viện Quốc gia Việt Nam, khởi công từ năm 1968 nhưng đến năm 1971 mới khánh thành tòa cao ốc. Lúc mở cửa, Thư viện có 121.000 đầu sách.[34] Năm 1975 khi chính quyền mới tiếp thu thì thư viện này có 200.000 đầu
sách.[35] Dự tính của chính phủ sẽ tiến tới việc thành lập Hàn lâm Viện nhưng bước đầu chỉ có Ủy ban Điển chế Văn tự thuộc Bộ Văn hóa.[36]
Một đặc điểm của xã hội miền Nam vào thời điểm đó là sự đa dạng của
xã hội dân sự, tức thành phần không thuộc chính phủ mà cũng không thuộc
thị trường kinh doanh. Những cơ sở tên tuổi trong ngành công tác xã hội
là cô nhi viện Dục Anh, Cô nhi viện Quách Thị Trang trại giáo hóa thanh thiếu niên phạm pháp Thủ Đức, viện dưỡng lão Thị Nghè, trung tâm hướng nghiệp Vườn Lài, Quán cơm xã hội Anh Vũ (phát cơm cho người nghèo).[37] Cùng đó là những đoàn thể tiêu biểu như Hội Hồng Thập Tự, tổ chức Hướng đạo Việt Nam, Trường Bách khoa Bình dân, nhóm Thanh niên Phụng sự Xã hội và gia đình Phật tử của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Thiếu nhi Thánh thể, Phong trào Du ca Việt Nam, Hội Thanh niên Thiện chí, v.v. Đây là một khác biệt lớn giữa hai miền Nam Bắc trong thời gian đất nước chia đôi.[38]
Giáo dục
Trước năm 1954, ở miền Nam có một chi nhánh của Viện Đại học Hà Nội (tiếng Pháp: Université de Hà Nội) đặt tại Sài Gòn. Sau Hiệp định Genève 1954chia đôi đất nước, chi nhánh này cùng với một bộ phận của Viện Đại học Hà Nội chuyển từ miến Bắc vào trở thành Viện Đại học Quốc gia Việt Nam. Vào năm 1957,
Viện Đại học Quốc gia Việt Nam trở thành Viện Đại học Sài Gòn theo sau việc thành lập Viện Đại học Huế.[39] Đến năm 1973, Viện Đại học Sài Gòn đã
đứng vào hàng quốc tế. Sau này các bác sĩ Việt Nam di tản sang Mỹ, chỉ
cần một hai năm đào tạo lại và học thêm tiếng Anh là hành nghề được ngay[40].
Ngoài Viện Đại học Sài Gòn, Việt Nam Cộng hòa còn có các viện đại học khác như Viện Đại học Huế, Viện Đại học Đà Lạt, Viện Đại học Cần Thơ, Viện Đại học Vạn Hạnh, Viện Đại học Minh Đức, Viện Đại học Hòa Hảo, Viện Đại học Cao Đài, v.v... Năm 1973, tổng số sinh viên đại học lên tới 98.832 người so với chỉ 2.900 người vào năm 1955.
Số học sinh trung học trong cùng năm ấy là trên một triệu so với
43.000; và học sinh tiểu học, trên ba triệu so với 401.000. Ngoài ra còn
các trường đại học cộng đồng (trường đại học hệ hai năm), trường huấn
nghiệp và các chương trình công nghệ.[40] Các trường đại học cộng đồng
được thiết lập từ năm 1970 trở đi, đặt cơ sở ở Định Tường, Nha Trang, Sài Gòn, Đà Nẵng, Vĩnh Long...[39]
Triết lý giáo dục của Việt Nam Cộng hòa là nhân bản, dân tộc, và khai phóng. Điều này ghi cụ thể trong tài liệu Những nguyên tắc căn bản do Bộ Giáo dục ấn hành năm 1959 và sau đó được ghi lại trong Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967.[39] Hiến
pháp Việt Nam Cộng hòa nhấn mạnh quyền tự do giáo dục, và rằng "nền
giáo dục cơ bản có tính cách cưỡng bách và miễn phí", "nền giáo dục đại
học được tự trị", và "những người có khả năng mà không có phương tiện sẽ
được nâng đỡ để theo đuổi học vấn".[41]
Hạ tầng cơ sở
Một kết quả tốt của chiến tranh là mang tới cho Miền Nam một hạ
tầng cơ sở khá tốt, giúp phát triển kinh tế lâu dài dù việc xây dựng hạ
tầng là rất tốn kém và mất thời gian.
Giao thông đường hàng không
Ngoài những phi trường lớn như Tân Sơn Nhất, Cam Ranh, Đà Nẵng, Nha
Trang, Cần Thơ và Biên Hòa có thể tiếp nhận phản lực đủ loại còn có
những phi trường nhỏ ở Đà Lạt, Huế, Kontum, Phú Quốc. Pleiku, Rạch Giá,
và Qui Nhơn. Cộng thêm vào là khoảng 100 sân bay nhỏ, rải rác khắp nơi,
rất tiện cho việc liên lạc giữa các địa phương[42].
Giao thông đường thủy và đường bộ
Miền Nam có tới 4.780 cây số sông, rạch (3.000 dặm Anh). Hải cảng
lớn gồm Sài Gòn, Cam Ranh, Đà Nẵng, Nha Trang, Rạch Giá. Còn đường xá có
tới 21.000 km đường trong đó gần 12.000 km là đường nhựa, đi được quanh
năm.[43] Cầu
các loại qua sông tới gần 4.000 cây rất nhiều cầu đã bị hư hỏng do
chiến tranh, nhưng sửa chữa lại thì cũng nhanh. Có gần 170.000 xe tải và
trên 51.000 xe hành khách lưu thông trên hệ thống đó. Xa lộ xây dựng đầu tiên là xa lộ Biên Hòa, khánh thành ngày 28 tháng 4 năm 1961.
Đường sắt
Đường sắt Xuyên Đông Dương đã làm xong từ năm 1936 nhưng đến thập niên 1950 thì đoạn đường phía nam vĩ tuyến 17, khoảng 1/3 đã bị hư hại vì chiến tranh, không sử dụng được.[44] Còn lại là hai khúc từ Đông Hà vào Đà Nẵng và từ Sài Gòn ra Ninh Hòa. Việc tái thiết kéo dài bốn năm cho đến năm 1959 thì xe lửa mới chạy được suốt từ Sài Gòn ra Đông Hà, lần đầu tiên sau 12 năm gián đoạn.[45] Năng suất đường sắt lúc đầu có nhiều triển vọng nhưng sang thập niên 1960 thì tình hình an ninh là một cản trở lớn. Tính đến năm 1971-1972 thì Việt Nam Cộng hòa có 1.240 km đường sắt nhưng chỉ có 57% sử dụng được. Dù vậy, tổng
lượng hành khách và hàng hóa chuyên chở bằng đường sắt lại tăng dần.[46]
| Năm | Tổng lượng hàng hóa vận tải (tấn) | Số lượng hành khách (triệu người) |
|---|---|---|
| 1959[47] | 440.000 | 2,658 |
| 1968 | 400.000 | 0,73 |
| 1969 | 530.000 | 1,75 |
| 1970 | 720.000 | 2,4 |
Hệ thống viễn thông và thông tin
Tính đến năm 1970 Miền Nam có 20.000 điện thoại đăng ký.[48]
Hệ thống phát thanh quốc gia Việt Nam, tức đài radio mang tên Vô tuyến Việt Nam (VTVN)
vào giữa thập niên 1960 bao gồm đài trung ương ở Sài Gòn và tám đài khu
vực phát sóng từ Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Ban Mê Thuột, Nha
Trang, Đà Lạt, và Cần Thơ. Ngoài ra có những đài địa phương ở những tỉnh
Quảng Nam, Phú Yên, Long An, Kiến Tường, và Định Tường.[49] Đến năm 1972 thì có tổng cộng 49 đài phát thanh và 5 đài truyền hình đặt ở Sài Gòn, Huế, Quy Nhơn, Nha Trang và Cần Thơ.
Truyền hình thì bắt đầu ngày 7 Tháng Hai 1966, lúc đầu chỉ phát hình một giờ mỗi ngày.[50] Sau vào đầu thập niên
1970 thời lượng phát hình của Đài Truyền hình Việt Nam là sáu giờ mỗi ngày vào buổi chiều. 80% dân chúng ở Miền Nam có thể bắt sóng xem được.[51]
Nhật báo trong nước có 48 tờ nhật báo phát hành, đại đa số bằng tiếng Việt nhưng cũng có nhật báo bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Hoa, và tiếng Miên. Tính trung bình cho mỗi 1.000 người thì có 51 ấn bản báo chí.[48]
Điện lực
Công suất điện lực tăng từ 117 MW (1968) lên 278 MW vào năm 1971.[52]
Đánh giá
Quan điểm của đối phương
Theo quan điểm của đối phương tức Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thì họ không công nhận sự hợp pháp của chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Họ xem nó chỉ là một thứ "quốc gia giả hiệu" để Hoa Kỳ hợp thức hóa mưu đồ chia cắt Việt Nam của Mỹ.[53]Nhiều nhà sử học phương Tây thì xem chính thể này như là sản phẩm của chính sách can thiệp thực dân mới mà Mỹ tiến hành tại Đông Nam Á.[54][55][56]. Tài liệu được giải mật năm 2010 của Lầu Năm Góc cũng viết: "Không
có sự yểm trợ của Hoa Kỳ, Diệm hầu như chắc chắn không thể đứng vững
được ở miền Nam... Nam Việt Nam về bản chất là một sáng tạo của Hoa Kỳ"[57]. Thậm chí tổng thống Mỹ Nixon trong lúc tức giận còn từng nói: "Không thể để có cái đuôi chó phản lại cái đầu con chó được."[58][cần số trang]
Cũng theo quan điểm của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam, Việt Nam Cộng hòa được Hoa Kỳ lập ra để “dùng người Việt Nam đánh người Việt Nam”,
ngăn chặn phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng, khống chế, dập
tắt các cuộc đấu tranh cách mạng ở nông thôn, bình định đồng bằng, lập ấp chiến lược để
dồn dân,
chiếm đóng, khống chế quần chúng. Hoa Kỳ thí nghiệm cuộc chiến tranh đó
để rút kinh nghiệm đàn áp phong trào giải phóng dân tộc, đe doạ các
nước mới giành được độc lập, bắt các nước đó phải chấp nhận chủ nghĩa thực dân mới.[59]. Do vậy một phần lớn người dân miền Nam không ủng hộ Việt Nam Cộng hòa mà đã đi theo phong trào Đồng khởi giành chính quyền[60] Các chiến lược chiến tranh của Hoa Kỳ và kế hoạch lập “Ấp chiến lược” của Việt Nam Cộng hòa đã vấp phải sự chống đối mạnh mẽ của người dân miền Nam nên đã phá sản.[61] Lực lượng vũ trang của quân Giải phóng có thể đánh nhiều trận táo bạo, có hiệu suất cao cũng là nhờ có sự hỗ trợ của nhân dân miền
Nam.[62]. Vùng quân Giải phóng kiểm
soát nhờ đó được mở rộng, chiếm phần lớn lãnh thổ miền Nam, trở thành
hậu phương trực tiếp và vững chắc giúp họ đương đầu được với quân đội
Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa.[63].
Quan điểm của chính quyền Mỹ
Tài liệu được giải mật của Lầu Năm Góc vào năm 2010 cũng viết: "Không
có sự yểm trợ của Hoa Kỳ, Diệm hầu như chắc chắn không thể đứng vững
được ở miền Nam... Nam Việt Nam, về bản chất, là một sáng tạo của Hoa
Kỳ"[57]
Trung tướng Bernard Trainor, từng phục vụ ở Việt Nam hai lần, của cả hai loại hình Chiến tranh đặc biệt và Chiến tranh cục bộ, so sánh cuộc chiến ở
Việt Nam với cuộc chiến tranh giành độc lập Hoa Kỳ: “Tôi thấy cuộc kháng chiến của Việt Nam có nét tương đồng với cuộc Cách mạng của Mỹ.
Cũng như các nhà cách mạng Mỹ thời đó, người Việt quyết chiến đến cùng.
Những người dân Mỹ hồi đó đã đi tới một quyết định rằng độc lập là
thiết yếu. Họ đặt cược tính mạng và của cải của mình vào sự nghiệp giành
độc lập... Hy vọng ban đầu là thu phục trái tim khối óc của
người dân, nhưng hy vọng này đã bị tan tành bởi sự thất bại của chính
quyền Sài Gòn trong việc giành tín nhiệm của người dân và chiến lược Tìm và diệt của Westmoreland…”.[64]
Quan điểm của giới chức Việt Nam Cộng hoà
Các quan chức cấp cao Việt Nam Cộng hoà cũng công nhận sự lệ thuộc của họ vào Hoa Kỳ. Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu đã từng phát biểu: "Nếu
Mỹ mà không viện trợ cho chúng tôi nữa thì không phải là một ngày, một
tháng hay một năm mà chỉ sau 3 giờ, chúng tôi sẽ rời khỏi dinh Độc Lập!".[65]. Trong bài viết "30/4/1975,
Dương Văn Minh và tôi", Nguyễn Hữu Thái thuật lại lời Tổng thống Dương Văn Minh đã
nói với ký giả Francois Vanuxem khi được ông này khuyên rút về Vùng 4
chiến thuật để chờ Trung Quốc can thiệp nhằm tìm một giải pháp trung lập
hóa Miền Nam: "Hết Tây (Pháp) rồi đến Mỹ, chẳng lẽ bây giờ còn đi làm tay sai cho Tàu nữa sao!".[66]
Năm 2005, khi và trả lời phỏng vấn của báo Thanh Niên, nguyên Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Cao Kỳ nhận định rằng: "Mỹ
luôn luôn đứng ra trước sân khấu, làm "kép nhất". Vì vậy ai cũng cho
rằng đây là cuộc chiến tranh của người Mỹ và chúng tôi chỉ là những kẻ đánh
thuê..."[67] Trả lời hãngNBC, ông kể rằng mình cùng Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Khánh,
và Nguyễn Chánh Thi từng bị đại sứ Mỹ triệu tập và đập bàn ghế trách mắng thậm tệ, rằng"từ nhỏ tới lớn, ngay cả cha ruột cũng chưa bao giờ chửi mắng tôi nặng và lâu đến như vậy"[68] Tướng tổng tư lệnh Nguyễn Khánh thì phải rời khỏi Việt Nam bởi mệnh lệnh từ chính Đại tướng Mỹ Maxwell D. Taylor, năm sau Nguyễn Chánh Thi cũng chịu chung số phận.[69]
Đại tướng Cao Văn Viên viết trong hồi ký: “Chúng
ta không có trách nhiệm về chiến tranh. Trách nhiệm về cuộc chiến ở đây
là của người Mỹ. Chính sách đó do họ đề ra, chúng ta chỉ theo họ mà
thôi !”[70]
Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh thì nói: "Tôi
nói thật, trong tất cả các đời tổng thống Việt Nam Cộng hòa, ai mà Mỹ
không ưa thì người ấy bị hất đổ ngay... Người Mỹ họ có đường lối của họ:
đó là họ phải nắm chỉ huy ở miền Nam này. Họ chỉ huy trong mọi lĩnh
vực, từ chính trị, kinh tế tới ngoại giao Mỹ đều nắm hết."[71]
Nguyễn Văn Ngân, nguyên trợ lý đặc biệt của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, đã nhận xét: "Người Mỹ đã thay thế người Pháp với chính sách thực dân mới.
Vào thế kỷ XX,
người Pháp nhân danh khai hóa để khai thác tài nguyên thuộc địa, nay
người Mỹ nhân danh dân chủ để khai thác xương máu người Việt trong việc
thiết lập một "tiền đồn chống Cộng" tại Đông Nam Á... Nền dân chủ mà
người Mỹ tán dương khi can thiệp vào Việt Nam là nền dân chủ được định
nghĩa trong quyền lợi của Mỹ, một thứ phó sản được dùng làm bình phong
để thực hiện chính sách chia để trị, thiết lập đạo quân thứ năm, khuyến
khích tình trạng vô chính phủ, nội loạn… để dễ bề khuynh loát và khi cần
thiết để thực hiện các cuộc đảo chính và ám sát lãnh tụ quốc gia bằng
bàn tay của các tay sai bản xứ…"[72]
Quan điểm của lực lượng phản chiến tại Mỹ
Năm 1972, Uỷ ban đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ tổ
chức một cuộc điều trần về cuộc chiến tranh Việt Nam suốt ba ngày liền,
xoay quanh chủ đề nguồn gốc, nguyên nhân của cuộc chiến Việt Nam và
những bài học rút ra từ đó. Bốn học giả có tên tuổi đại diện cho phong
trào phản chiến Leslie Gelb,James Thomson, Arthur Schlesinger và Noam Chomsky,
từng nghiên cứu nhiều về Việt Nam, được Quốc hội Mỹ mời đến báo cáo góp
ý kiến cho Quốc hội về cuộc chiến tranh Việt Nam. Đánh giá về Việt Nam
Cộng hòa, giáo sư Noam Chomsky của học viện MIT đã nói:
- “Chính phủ Nam Việt Nam đã trở thành nơi ẩn nấp của những người Việt Nam từng đi theo Pháp trong cuộc chiến đấu chống lại nền độc lập của đất nước họ. Chính phủ Nam Việt Nam không có cơ sở thành trì trong nhân dân. Nó đi theo hướng bóc lột dân chúng nông thôn và tầng lớp dưới ở thành thị, trên thực tế nó là sự tiếp tục chế độ thuộc địa của Pháp”[56]
Theo một góc nhìn khác, tiến sĩ Daniel Ellsberg, sĩ quan Lầu Năm Góc và là cố vấn Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ trong buổi phỏng vấn với CNN và trong quyển sách "Những Bí
mật về Chiến tranh Việt Nam" đã viết:
- "Không hề có chiến tranh Đông Dương thứ nhất và thứ nhì, chỉ có một cuộc xung đột nối tiếp trong một phần tư thế kỷ. Dùng ngôn từ thực tế, đứng về một phía (Mỹ), ngay từ đầu nó đã là một cuộc chiến của Mỹ: mới đầu là Pháp-Mỹ, sau đến toàn là Mỹ. Trong cả hai trường hợp, nó là một cuộc đấu tranh của người Việt Nam – không phải là tất cả người Việt Nam nhưng cũng đủ để duy trì cuộc đấu tranh – chống chính sách của Mỹ và những kinh viện, ủy nhiệm, kỹ thuật gia, hỏa lực, và cuối cùng, quân đội và phi công, của Mỹ. Một cuộc chiến mà trong đó một phía (Việt Nam Cộng hòa) hoàn toàn được trang bị và trả lương bởi một quyền lực ngoại quốc – một quyền lực nắm quyền quyết định về bản chất của chế độ địa phương vì những quyền lợi của mình – thì đó không phải là một cuộc nội chiến..."[73]
Quan điểm của giới sử gia phương Tây
Nhà sử học Frances FitzGerald viết: "Chiến thắng của họ (Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam)
là chiến thắng của dân tộc Việt Nam - người Bắc cũng như người Nam.
Khác xa với một cuộc nội chiến, cuộc đấu tranh của Mặt trận Dân tộc Giải
phóng miền Nam là một sự khẳng định
nguyên tắc thống nhất dân tộc mà chính quyền Sài Gòn đã tuyên bố ủng hộ
rồi phản bội"[74]
Theo nhà sử học Hoa Kỳ Andrew A. Wiest,
nếu xét riêng về mặt xã hội, ông nhận xét miền Nam có đời sống dân sự
tự do hơn so với miền Bắc, người dân trong vùng của Việt Nam Cộng hòa có
nhiều tự do cá nhân và tự do chính trị hơn
vùng do lực lượng Mặt trận Dân tộc kiểm soát. Theo ông, dù vẫn còn
nhiều khuyết điểm về mặt chính trị, trong suốt thời gian từ thập niên 1950 đến hết cuộc chiến thì mỗi khi diễn ra những sự kiện quyết liệt của những năm 1954(chia đôi đất nước), 1968 (Tổng công kích Tết Mậu Thân), 1972 (Mùa Hè Đỏ Lửa), và 1975 thì
dân chúng di tản về vùng do Việt Nam Cộng hòa kiểm soát thay vì vùng do
những người cộng sản kiểm soát. Một thành tựu của Việt Nam Cộng hòa
phải kể đến là phát triển nền giáo dục.[29]
Xem thêm
Chú thích
- ^http://hist.hnue.edu.vn/Ngaynaynamxua/tabid/230/event/81/Default.aspxNgày 26 tháng 10 năm 1955, Ngô Đình Diệm truất phế Bảo Đại, thành lập Việt Nam Cộng hòa
- ^ Luther A. Allen and Pham Ngoc An, A Vietnamese District Chief in Action, Saigon: Michigan State University Vietnam Advisory Group (1961), pp.69-71. Bản PDF
- ^ Vietnamese Legal System
- ^ Lê Xuân Khoa. tr 462-3
- ^ Bùi Diễm. tr 327-40
- ^ Nguyễn Văn Lục. tr 172-3
- ^ a b c Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 7-8
- ^ Nguyễn Phương-Khanh. tr ix
- ^ Công báo Việt Nam Cộng hoà Số 9 đặc biệt. Ngày 21 tháng 2, 1973
- ^ Công báo Việt Nam Cộng hoà Số 11 đặc biệt. Ngày 28 tháng 2, 1973
- ^ Smith, Harvey et al. tr 208
- ^ a b Ministry of Foreign Affairs. tr 39
- ^ Nguyen Ngoc Bich. tr 33
- ^ Smith, Harvey H. tr 214. Tính đến năm 1966
- ^ Ministry of Foreign Afairs. tr 39
- ^ Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 8.
- ^ Về bài "Giáo Dục Thời Việt Nam Cộng Hòa"
- ^ Smith, Harvey H. tr 214
- ^ Smith, Harvey H. tr 215
- ^ Penniman, Howard R. tr 43-44
- ^ Andrew A. Wiest, The Vietnam War, 1956-1975, 2002, Osprey Publishing, tr.80
- ^ Law of War
- ^ Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 10.
- ^ Larsen, Stanley et al. tr 1-24
- ^ The IMF as a Political Institution
- ^ State succession and membership in international organizations
- ^ World Bank Historical Chronology: 1950-1959
- ^ Olsen, Mari. Soviet-Vietnam relations and the role of China: 1949-1964. Abingdon, UK: 2006. tr 74-75
- ^ a b Wiest, Andrew. America and the Vietnam War. New York: Routledge, 2010. tr 27-30.
- ^ Nguyễn Tiến Hưng, Khi đồng minh tháo chạy, Phần 2, chương 5
- ^ Lịch sử Phật giáo Việt Nam
- ^ Sales, Jeanne M. tr 9-10
- ^ "Phát hành nhạc sáng tác trước 1975 trong nước, dễ hay khó?" RFA tường thuật năm 2008
- ^ Glasgow, Eric. "Vietnam: The Prospect and the Promise". Viet Nam Magazine. Vol IV. No 3. 1971. tr 4-8
- ^ Quá trình phát triển thư viện
- ^ Anh Thái Phượng. Trăm Núi Ngàn Sông. Gretna, LA: Nhà xuất bản Đường Việt, 2003. tr 173.
- ^ Anh Thái Phượng. Trăm Núi Ngàn Sông. Gretna, LA: Nhà xuất bản Đường Việt, 2003. tr 76-77.
- ^ Mấy nét chính yếu về Xã hội Dân sự tại miền Nam trước năm 1975
- ^ a b c Nguyễn Thanh Liêm, Giáo dục ở miền Nam tự do trước 1975 (Education in South Vietnam before 1975), Lê Văn Duyệt Foundation, California, 2006.
- ^ a b Nguyễn Tiến Hưng, Khi đồng minh tháo chạy, Phần 2, chương 5
- ^ “Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967”.
- ^ Business International Asia/pacific Ltd., Risks and Rewards in Vietnam s Market, trang 74. Dẫn tại Nguyễn Tiến Hưng, Khi đồng minh tháo chạy, P.2, C.5
- ^ Phu Si. "Assets for Tomorrow". Viet Nam Magazine Vol IV. No 3, 1971. tr 11-12
- ^ [1] The Pentagon Papers. "Origins of the Insurgency in South Vietnam, 1954-1960".
- ^ [2] Trang 27.
- ^ Nguyen Ngoc Bich, et al. tr 49
- ^ [3] Trang 432.
- ^ a b Nguyen Ngoc Bich, et al. tr 50
- ^ Smith, Harvey et al. tr 290
- ^ Smith Harvey, et al. 293
- ^ South Viet Nam: The Tube Takes Hold
- ^ Nguyen Ngoc Bich, et al. tr 51
- ^ Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 15 (mở rộng) về tăng cường đoàn kết, kiên quyết đấu tranh giữ vững hoà bình, thực hiện thống nhất nước nhà
- ^ Cohen, Mortimer Theodore (1979). From Prologue To Epilogue In Vietnam. New York: Retriever Bookshop. p. 208.
- ^ Rowe, John Carlos; Berg, Rick (1991). The Vietnam War and American Culture. New York: Columbia University Press. p. 72. ISBN 0-231-06732-1
- ^ a b Noam Chomsky, Nguồn gốc, nguyên nhân và bài học trong chiến tranh Việt Nam, Biên bản Quốc hội Mỹ, tài liệu lưu trữ tại Ban tổng kết chiến lược - Bộ Quốc phòng, 1973
- ^ a b The Pentagon Papers, The Defense Department History of United States Decisionmaking on Vietnam. tr. 25
- ^ Henry Kissinger, Những năm tháng ở Nhà Trắng, Nxb Fayard, Paris, 1979.[cần số trang]
- ^http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594. Trích:Mỹ-Ngụy coi bình định, dồn dân, lập ấp chiến lược là nội dung cơ bản, là “xương sống” của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, là biện pháp chủ yếu để tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực, trong đó hành quân càn quét, đánh phá, triệt hạ làng mạc, dồn dân, chiếm đóng, khống chế quần chúng là chính...
- ^http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10000643. Trích:Tính đến cuối năm 1960, phong trào Đồng khởi của nhân dân miền Nam đã căn bản làm tan rã cơ cấu chính quyền cơ sở địch ở nông thôn. Trong 2.627 xã toàn miền Nam, nhân dân đã lập chính quyền tự quản ở 1.383 xã, đồng thời làm tê liệt chính quyền Mỹ-Diệm ở hầu hết các xã khác...
- ^http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594. Trích:Trong
năm 1963, toàn miền Nam có 34 triệu lượt người tham gia đấu tranh chính
trị. Nhân dân đã phá hoàn toàn 2.895 “ấp chiến lược” trong số 6.164 ấp
do địch lập ra, số còn lại đã bị phá đi phá lại 5.950 lần ấp. Nhân dân
cũng đã phá được
thế kìm kẹp, giành quyền làm chủ ở 12.000 thôn trong tổng số 17.000
thôn toàn miền Nam, giải phóng hơn 5 triệu dân trong tổng số 14 triệu
dân toàn miền Nam. Hơn 1,5 triệu ha trên tổng số 3,5 triệu ha ruộng đất
đã về tay nông dân; hơn 23.000 thanh niên đã tòng quân. Hàng nghìn “ấp
chiến lược” đã biến thành làng chiến đấu
Ngày 20-8-1964, 20 vạn đồng bào Sài Gòn bao vây “Dinh Độc lập”, đòi Nguyễn Khánh từ chức. Ngày 24-8-1964, 3 vạn đồng bào thành phố Đà Nẵng tuần hành kết hợp với bãi chợ, bãi khoá. Ngày 20-9-1964, hơn 100 ngàn công nhân Sài Gòn-Gia Định bãi công và tuần hành phản đối chế độ độc tài quân sự Mỹ-Khánh... v.v... - ^http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594. Trích:Nhân dân thành phố Sài Gòn và nhiều thành phố khác đã tạo điều kiện cho các lực lượng vũ trang giải phóng tổ chức nhiều trận đánh rất táo bạo, có hiệu suất cao, nhằm thẳng vào bọn chỉ huy Mỹ và các lực lượng kỹ thuật của chúng ở sào huyệt: Trận tiến công Toà đại sứ Mỹ diệt 217 tên; trận tập kích rạp chiếu bóng Kinh Đô diệt 150 tên Mỹ; trận đánh đắm tàu chở máy bay Cađơ 15 nghìn tấn ở cảng Sài Gòn...
- ^http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594. Trích:Thắng lợi của quân và dân miền Nam và thất bại của địch đã làm thay đổi so sánh lực lượng trên chiến trường theo hướng có lợi cho quân và dân miền Nam. Lực lượng vũ trang giải phóng với ba thứ quân đã lớn mạnh vượt bậc. Vùng giải phóng đã mở rộng, chiếm phần lớn lãnh thổ miền Nam, trở thành hậu phương trực tiếp và vững chắc của cách mạng miền Nam... Trong khi đó, về phía địch, chỗ dựa chủ yếu của “chiến tranh đặc biệt“ là nguỵ quân, nguỵ quyền; hệ thống “ấp chiến lược” và thành thị đều bị lung lay tận gốc. Quân ngụy đứng trước nguy cơ tan vỡ. Hầu hết các lực lượng vũ trang địa phương của địch bị tan rã, chủ lực ngụy không chống đỡ nổi những quả đấm của chủ lực quân giải phóng....
- ^ Vì sao “chiến tranh cục bộ” thất bại?
- ^ Michael Mc Lear. Vietnam, The Ten Thousand Day War. London: Thames Methuen, 1982. trang 895.
- ^ 30/4/1975, Dương Văn Minh và tôi,Nguyễn Hữu Thái,3/2008
- ^ http://dongduongthoibao.net/view.php?storyid=68
- ^ Phim tài liệu "Vietnam: A Television History"do đài PBS, NBC, và ABC hợp tác sản xuất
- ^ Phim tài liệu "Heart and Mind", đạo diễn Peter Davis, BBC Anh quốc sản xuất năm 1974
- ^ http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-vn/89/29684/print/Default.aspx
- ^ Trả lời phóng viên của đài BBC Việt ngữ vào năm 2010
- ^ Tổng thống Sài Gòn cũ Nguyễn Văn Thiệu và con đường chiến bại, Báo Công an Nhân dân, 30/04/2010
- ^ Secrets: A Memoir of Vietnam and the Pentagon Papers, Viking, 2002, p.255
- ^ Fire in the Lake - The Vietnamese and the Americans in Vietnam, Vintage Books, 1972, tr.549. Trích:
"Their victory [NLF] would be...the victory of the Vietnamese people - northerners and southerners alike. Far from being a civil war, the struggle of NLF was an assertion of the principle of national unity that the Saigon government has endorsed and betrayed" - ^ http://books.google.com.vn/books?id=C7ITfUZbIcUC&lpg=PA189&pg=PA189#v=onepage&q&f=false, trích: "The Americans stepped in and created a depndent puppet state"
Tham khảo
- Bùi Diễm. Gọng Kìm Lịch sử. Paris: Phạm Xuân Khai, 2000.
- Larsen, Stanley et al. Allied Participation in Vietnam. Washington, DC: Department of the Army, 1975.
- Lê Xuân Khoa. Việt Nam 1945-1995, Tập I. Bethesda, MD: Tiên Rồng, 2004.
- Ministry of Foreign Affairs. Vietnamese Realities. Saigon: Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Vietnam, 1967.
- Nguyen Ngoc Bich, et al. An Annotated Atlas of the Republic of Viet-Nam. Washington, DC: Embassy of Viet-Nam, 1972.
- Nguyễn Phương-Khanh. Vietnamese Legal Materials 1954-1975, A Selected Annotated Bibliography. Washington, DC: Library of Congress, 1977.
- Nguyễn Văn Lục. Lịch Sử Còn Đó. Garden Grove, CA: Tân Văn, 2008.
- Penniman, Howard R. Elections in South Vietnam. Stanford, CA: Hoover Institution on War, Revolution and Peace at Stanford University, 1972.
- Sales, Jeanne M. Guide to Vietnam. Sài Gòn: American Women's Association of Saigon, 1974.
- Smith, Harvey et al. Area Handbook of South Vietnam. Washington, DC: US Government Printing Office, 1967.
- Wiest, Andrew A. The Vietnam War, 1956-1975. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2002
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét